Trà Thiện Shanam – Thức trà của tình thân Tây Bắc

Trà, đơn giản chỉ là trà, nhưng khi dùng từ “Thiện” để đặt tên cho thức trà cổ thụ thuộc giống Shan tuyết quý hiếm trên đỉnh Tà Xùa, Sơn La, những người làm trà Shanam muốn gửi gắm vào đó không chỉ tinh hoa từ nội chất trà – với kết tinh của đất, trời, mây núi Tà Xùa mà thành – mà còn là những giá trị của cội rễ, căn cốt và tính thiêng ẩn chứa trong chất trà.

Vùng núi Tà Xùa – thuộc huyện Bắc Yên, Sơn La, nơi có quần thể cây trà Shan cổ thụ được công nhận là cây Di sản (2019) – sở hữu rất nhiều điều kiện tuyệt hảo mà thiên nhiên ban tặng. Miền đất ấy được ví như một Sapa thu nhỏ, và đầy tuyệt vời bởi còn đậm chất nguyên sơ. Nằm trên sườn núi tây nam dãy Hoàng Liên Sơn, Tà Xùa với đỉnh Phú Sa Phìn có cao độ 2.879m là “nóc nhà” Tây Bắc, là một trong số “Thập đại cao sơn” của đất Việt. Thổ nhưỡng của miền cao ấy cũng sở hữu hàng loạt tài nguyên khoáng sản, mỏ quặng giá trị như kền, vàng, đồng… Những chập trùng núi cao của Bắc Yên lại tạo thành những “dòng” mây, khi len lỏi theo từng khe núi, khi hợp nhất tạo thành những biển mây, trở thành một danh thắng thiên nhiên cực kỳ ảo diệu, đẹp lung linh ở cả bốn mùa. Và những điều kiện tuyệt vời ấy, lại là nguồn linh khí hoàn hảo dung dưỡng, chở che, vun đắp cho báu vật đánh rơi giữa đất trời – nói theo cách gọi của người H’mông với cây trà cổ thụ – ấy là những gốc trà Shan tuyết cổ thụ Tà Xùa hàng trăm năm tuổi.

“Thiện” là sự kết nối

Là đơn vị kinh nghiệm hơn 20 năm trong việc sản xuất, chế biến trà xanh xuất khẩu, nên khi gắn với miền đất Tà Xùa, người làm trà Shanam coi đó là nhân duyên. Khởi đầu bằng dự án “Phục tráng và phát triển vùng trà Shan tuyết Tà Xùa”, Shanam đã được Ban lãnh đạo huyện Bắc Yên tin tưởng, cùng kết hợp thực hiện việc cơ cấu, quy hoạch vùng nguyên liệu trà Shan cổ thụ, tiến hành bao tiêu toàn bộ sản phẩm nguyên liệu bà con dân bản thu hái từ vùng trà cổ.

Những kết nối ban đầu ấy, đến nay đã hơn 5 năm. Từ vùng nguyên liệu quý hiếm khá xa lạ với đồng bào miền xuôi, đến nay, sản phẩm trà từ Tà Xùa của Shanam sản xuất đã vươn ra khỏi biên giới nước Việt, là một thành tố nổi trội, độc đáo, khác lạ trong bản đồ trà thế giới nhờ những hương vị kỳ diệu của trà Tà Xùa. Tất cả được minh chứng qua các cuộc thi trà ở Châu Á, Châu Âu, Mỹ với những thứ hạng cao.

Những gắn kết hoàn hảo giữa chính quyền địa phương – đồng bào sở tại – người làm trà Shanam, tạo thành sợi dây chặt chẽ, liền mạch, xuyên suốt để trong vòng 5 năm qua, Tà Xùa đã chứng kiến nhiều đổi thay, nhờ sự “kết nối” thú vị với thành tố chính yếu là cây trà cổ thụ. Sản phẩm trà cũng đa dạng, kỹ thuật chế biến hiện đại, người bản địa nay đã tự tay điều khiển máy móc, thiết bị, mà trước đó 5 năm, việc làm trà chỉ được thực hiện bằng thủ công trên chảo gang, bếp củi.

Trà xanh Thiện, chỉ là một trong số đặc sản chế biến từ nguyên liệu trà Shan Tà Xùa. Thiện ở đây, chính là sự kết nối hoàn hảo, là tinh thần chung của các cấp, các ngành, của đồng bào, của người làm trà. Nhờ thế, chất trà Thiện, như một đúc kết cho quá trình hơn 5 năm gắn bó, gần gũi, ăn ở cùng đồng bào, chia sẻ cũng những cam go, vất vả của nghề làm trà đặc sản, tạo nên một thành phẩm, gửi gắm trong đó cả vẻ đẹp tình thân mà không dễ tìm gặp từ những vùng trà cổ thụ khác.

“Thiện” là nguyên bản

Để miêu tả về thức trà Thiện của vùng trà Shan cổ thụ Tà Xùa, có thể khẳng định, đấy chính là sự nguyên bản. “Nhân chi sơ, tính bản thiện”, học thuyết nho giáo của Mạnh Tử (372 – 289 TCN) đưa vào câu chuyện trà Tà Xùa, thật ứng nghiệm.

Lấy tính “thiện” đưa vào tên của trà, đó là sự thiện lành, nguyên sơ như cốt cách của trà cổ thụ Tà Xùa – một thứ “thần dược” được sinh ra và lớn lên nhờ vào đất trời, dành tặng cho con người. Từng đợt sương thoắt ẩn thoắt hiện quanh năm ngày tháng, bao bọc, chở che cho vùng nguyên liệu trà Shan ở Tà Xùa, Bắc Yên. Những lạnh giá của sương tuyết, băng tan, của những khắc nghiệt với mưa đá, dông lốc, lũ quyét, vẫn không làm tổn hại đến cây trà. Những vùng thổ nhưỡng với đá núi lởm chởm, đất thưa, tưởng là cằn cỗi, khắc nghiệt, hóa ra lại lưu giữ những khoáng chất giá trị, tốt cho cây trà. Để rồi khi từng búp trà được người H’mông Tà Xùa trân trọng thu hái, người làm trà Shanam đem chế biến thành thức trà xanh, đặt tên là trà Thiện, với mong muốn giữ lại tất cả những gì nguyên sơ nhất, thuần khiết nhất tồn tại trong lá trà, để giới thiệu tính “Thiện” ấy đến những người yêu trà không chỉ ở Việt Nam, mà với cả thế giới.

Cầm trà Thiện trên tay, nhìn kỹ từng búp non phủ đầy tuyết trắng, khẳng khiu, vẻ đẹp mộc mạc, giản dị ấy gợi về hình ảnh một nhà hiền triết đã qua bao thăng trầm khổ luyện, gầy gò cùng gió sương, để có được thành quả giới thiệu đến cuộc đời. Trà pha ra chén, màu nước vàng trong, đẹp như màu mật, hương thơm dịu lan tỏa theo làn khói mỏng, đã cảm ngay trong ấy tinh hoa của đất, của mây trời, của thiên nhiên Tà Xùa. Nhấp chén trà, chậm rãi tận hưởng vị chát thanh dịu, nhấn nhá mãi nơi vòm miệng, kéo theo hậu vị sâu lắng, chờ đợi độ ngọt nhẹ nhàng lan tỏa, như đưa cảm quan con người vào tĩnh tại, sáng trong, tươi mới. Thưởng chén trà Thiện, thực là một hành trình được tìm về nguyên bản của chất trà Tà Xùa, của tính cách, con người, cả những hy sinh nhọc lao của người H’mông bản địa và người làm trà, kết nên tinh hoa trà Thiện đầy quý giá ấy.

Thiện – tâm của Trà

Yếu tố “Thiện” của thức trà Shanam sản xuất, còn là cái tâm của người sở hữu cây trà, của người làm trà, của những nhà hoạch định chính sách địa phương… có được sự đồng nhất, đồng lòng tuyệt đối trong việc bảo tồn, gìn giữ, khai thác và phát huy giá trị cây trà.

Sản phẩm trà Thiên khi ra đời, đảm bảo yếu tố sạch, chất lượng nguyên bản, phong vị độc đáo, gắn chặt với kỹ thuật chế biến thuần khiết của người bản địa, yếu tố công nghệ và giải pháp hiện đại được người làm trà Shanam mang đến đóng góp, hỗ trợ thêm cho đồng bào miền cao dễ dàng hơn trong sản xuất, chế biến thành sản phẩm đặc hữu .

“Thiện” trong chất trà, cũng là những đồng cảm, nương tựa, sẻ chia khó khăn gian khổ của người làm trà, để qua bao vất vả, cần lao, chất trà Thiện hình thành chỉ là một đúc kết nhỏ cho tâm tính thiêng liêng ấy từ vùng nguyên liệu độc đáo và bản chất đáng mến của người miền cao Tà Xùa. Cầm sản phẩm trà Thiện Shanam trên tay, như đang đón nhận cả một tình thân của người miền cao Tây Bắc.